ucuzhisse. Bayilik Veren Çiğköfte Firmaları. Bayilik Veren Börek Firmaları. Bayilik Veren Döner Firmaları. Bayilik Veren Yatak ve Mobilya Firmaları. Bayilik Veren Bisiklet Firmaları. Bol Kazançlı Küçük İş Fikirleri. Yatırımcı Arayan Orijinal İş Fikirleri. Yeni İş Alanları – Yeni İş Fikirleri. Piyasa değerleri çok düşük. Fiyatı bir liranın altında kalan hisselerin piyasa değerleri de hisse fiyatlarının çok düşük olması nedeniyle genel olarak düşük düzeylerde kaldı. Bu 40 hissenin 15 tanesinin piyasa değeri 10 milyon. liranın altında kalırken, piyasa değeri 100 milyonu aşan kuruşluk hisselerin sayısı ise F/K ve PD/DD'ye göre ucuz kalan hisseler. 1 / 5. 25 Eylül 2017 - 12:05 www.borsagundem.com. Geçen hafta, Kuzey Irak’taki referanduma ilişkin gelişmeler ve Türkiye-Almanya geriliminin tekrar gündeme gelmesi, TL varlıklara ve BİST’e satış getirdi. Bu dönemde piyasa değeri 100 milyon TL’nin üzerinde olan, 15 sektörden 43 İşte ucuz kalan 6 hisse. İDİL TARAKLI-PARA DERGİSi 66 binleri gören İMKB Ulusal-100 endeksi, beklentilerin aksine çıkışını sürdürüyor. Analistlere göre, yurtdışı piyasalarda olumsuz bir gelişme yaşanmadıkça 70-75 binler görülebilir. Bu dönemde endekse göre ucuz kalmış, beklentisi güçlü ve defansif hisseler Ucuz (Primsiz) Hisseler – (22.04.2022 Kapanış Fiyatları İle) 22 Nisan 2022. BIST 100’de son 1 haftada ucuz (primsiz) hisse senetleri: Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. GENEL EKONOMI ILE ILGILI VEYA DIGER HABERLER BORSADA TUM HESAPLARI DEGISTIRIR. YATIRIM YAPARKEN BUNU GOZONUNDE TUTMANIZ GEREKIR. Kararlari gene kendiniz verin lutfen.Site'mde yazdigim hisseler teknik analizdir,YATIRIM TAVSIYESI DEGILDIR o1HzlQ. En Ucuz Hisseler İçindekilerBorsada En Ucuz Hisseler 2022 ListesiDolar Bazında En Ucuz HisselerBorsadaki En Ucuz GYO HisseleriBIST’in En Ucuz HissesiBorsada 1 TL Altı Hisseler 2022Yükselmesi Beklenen Hisseler 2022 Borsadaki en ucuz hisseler borsada hisseleri yatırım aracı olarak kullanan bireylerin en sık araştırdığı konulardan biridir. Yatırım yapmak isteyen bireyler öncelikle ucuz hisseleri tercih eder. Uzun ve kısa vadede bu hisseleri ellerinde bulundurarak kar elde etmek isterler. Peki, ucuz hisseleri takip eden bireyler bunları nasıl bulabilir, nasıl en ucuz hisseyi alabilirler? Hisse senetlerinden en ucuz olanları belirlemek için, piyasada ticareti yapılan herhangi bir hisse senedinin F/K Fiyat Kazanç değerine bakılabilir. F/K değerinin yanında PD/DD değerinin de izlenmesi önemlidir. PD/DD değeri “Piyasa değeri / Defter değeri” anlamına gelir. ucuz hisseler Bir hissenin F/K ve PD/DD değerleri düşük ise, o hisseler de ucuz demektir. Bu değerler ucuz hisseleri anlamada önemli rol oynar. Fakat hisse senedinin bulunduğu sektöre bağlı olarak, genellikle iskontolu senet türleri tercih edilir. Eğer piyasada bulunan herhangi bir şirket zarar etmeye devam ediyorsa ve öz sermayesi eksi değerde seyrediyorsa, F/K oranına göre ucuzluğu belirlemeye çalışmanın bir anlamı olmaz. Zaten bu durumda F/K oranı da hesaplanamaz. Kısacası; F/K ve PD/DD oranlarının piyasada yer alan diğer sektör hisselerine oranla düşük kalması, hisse senedinin en ucuz değerde fiyatlandığına işaret eder. Borsada ucuz hisse senetlerine yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, bu değerleri yakından takip etmelidir. Borsada En Ucuz Hisseler 2022 Listesi Borsada en ucuz hisseler yukarıda da anlatıldığı gibi F/K ve PD/DD değerleri izlenerek belirlenebilir. Aşağıda yer alan listede, PD/DD değeri 1 altında olan senetlerin kısaltmalarına yer verilmiştir. En az değerden en çok değere göre sıralanan ucuz hisseler aşağıdaki gibidir. PD/DD değeri ile değerleri arasında olan hisseler HALKB – NTHOL – THYAO – VAKBN – ISCTR – YKBNK – TRGYO – ISGYO – AKBNK – EKGYO – PD/DD değeri ile değerleri arasında olan ucuz hisseler AKSYG – SAHOL – GARAN – TEKTU – TSKB – TAVHL – BRSAN – ALGYO – YYAPI – PD/DD değeri ile değerleri arasında olan hisseler YESIL – ADESE – METRO – DOHOL – HATEK – GOZDE – AEFES – KCHOL – PNSUT – EDIP – Yukarıda yer alan hisselere ait PD/DD değerleri, 2022 yılındaki borsadaki en ucuz hisseleri kapsar. Dolar Bazında En Ucuz Hisseler Halk Bank Akbank Türk Hava Yolları Afyon Çimento Piyasalarda hareketlilik durumları devam etmekte. Özellikle Dolar ve Euro karşısında Türk Lirasının değer kaybettiği bu dönemlerde, BIST-100 Endeksi de Dolar bazında 2009 yılından bu yana gördüğü en düşük dereceyi görmüş oldu. Hal böyle olunca yatırımcıların en çok merak ettiği Dolar bazında en ucuz 10 hisseyi bir araya getirdik. Analistler yine de, dolar bazında düşük seviyelerde seyreden bu hisselerin yakından takip edilmesi gerektiğini söylemekte. İşte Dolar bazında ucuz hisseler 2021 listemiz Destek Yatırım Araştırma Müd. Murat Tufan’a göre; bu yıl ucuz seyreden hisselerin başında bankacılık, ulaştırma ve çimento sektörleri ön plana çıkmakta. Bankacılık sektöründe Akbank ve Halkbank Ulaştırmada Türk Hava Yolları Çimentoda Afyon Çimento Bu hisseler, dolar bazında oldukça gerilemiş durumda. Halkbank hisseleri bu yıl civarında seyrederken Akbank hisseleri civarında işlem görüyor. Aynı orandaki gerileme THY senetlerinde de görülmekte. 2015 yılında seviyelerine kadar çıkan senetler, bu yıl dolar bazında civarlarına kadar gerilemiş durumda. Afyon Çimento hisseleri ise, 2010 yılında seviyelerine kadar çıkmışken, bu yıl seviyelerine kadar geriledi. Gedik Yatırım’on yatırım danışmanı Onurcan Bal’a göre ise, Dolar bazlı sert düşüş yaşayan hisselerin “yakında zamanda bu düşüşe tepki verebilir” inancı ile düşüş yaşayan hisselerin riskli olduğu görüşünde. Genel çapta değerlendirmeler yapılmadan önce, yatırım yapılmaması gerektiğini vurguluyor. Borsadaki En Ucuz GYO Hisseleri Borsada işlem gören, en ucuz tüm GYO hisselerini sizler için bir araya getirdik. Bu hisseler yazının hazırlandığı tarihi kapsayan fiyatlara sahip. En ucuz olandan en yüksek hisse fiyatına doğru sıralanan hisseleri aşağıdan inceleyebilirsiniz. YGYO YESIL GMYO – EKGYO EMLAK KONUT GMYO – SNGYO SINPAS GMYO – MRGYO MARTI GMYO – HLGYO HALK GMYO – PEGYO PERA GMYO – AGYO ATAKULE GMYO – İş GYO Vakıf GYO Akfen GYO Torunlar GYO Sinpaş GYO BIST’in En Ucuz Hissesi Rapor aralığına göre son 1 hafta içinde BIST 100 endeksine göre TL bazındaki en ucuz hisseler aşağıda sıralanmıştır. Borsada ucuz hisseleri aşağıdaki gibidir DENGE 1,46 DOHOL 3,87 EKGYO 2,93 GLYHO 2,92 ISYAT 3,32 ODAS 2,57 SKBNK 1,20 TSKB 2,02 VAKBN 4,38 ARDYZ 5,43 Borsada 1 TL Altı Hisseler 2022 Şu anda içinde bulunduğumuz dönemde dolar 14,70 seviyelerinde seyrederken, hisseler de bu durumdan nasibini almış durumda. PD/DD değerine göre ucuz hisseler aşağıdaki gibidir PD/DD değerine göre 1TL Altında Kalan Hisseler HALKB – NTHOL – THYAO – VAKBN – ISCTR – YKBNK – TRGYO – ISGYO – AKBNK – EKGYO – Yukarıda yer alan bilgiler 2020 yıını kapsamaktadır. 2021 yılında borsanın yükselmesi ile 1 tl altında hisse kalmamıstır. Yukarıda en ucuz hisseler başlığımız altında güncel ucuz hisselere ulaşabilirsiniz. Finans ve ekonomi alanlarında uzman olan analistlerin belirli aralıklarla yakından takip ettiği hisseler olabiliyor. Bu hisseler dolar kuruna göre ve ekonomik alanda yaşanan olaylara göre artış ya da düşüş gösterebiliyor. Yükselmesi beklenen hisseler; TCELL DGKLB ARCLK OZKGY ULKER MPARK DARDL ADEL ENJSA PETUN CEMTS Yukarıda yer alan görsel, çeşitli kurumların ve yatırımcıların yükselmesini beklediği hisse değerlerini göstermekte. Bu değerlerin, yükseliş ya da düşüş yaşayacağı kesin olmamakla birlikte, yukarıda anlatılan hiçbir bilgi de yatırım tavsiyesi değildir. Geçen hafta, Kuzey Irak’taki referanduma ilişkin gelişmeler ve Türkiye-Almanya geriliminin tekrar gündeme gelmesi, TL varlıklara ve BİST’e satış getirdi. Bu dönemde piyasa değeri 100 milyon TL’nin üzerinde olan, 15 sektörden 43 hisseyi F/K ve PD/DD rasyolarını baz alarak inceledik. Uzmanlar, düşük değerlemede işlem gören bu hisselere dikkat çekerken, seçici alım’ önerisinde bulunuyor. Zirve seviyesi 29 Ağustos’ta gördükten sonra gevşeme içine giren BtST-100, geçen hafta dünya piyasalarında negatif ayrıştı ve kadar geriledi. Kuzey Irak’ta Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin IKBY yapmayı planladığı referandum jeopolitik riskleri yükseltirken, TSK’nin Habur sınırında askeri tatbikat yaptığına ilişkin haber akışıyla TL’de hızlı değer kayıpları oluştu. Türkiye-Almanya gelişmelerinin tekrar gündeme gelmesi de bunda etkiliydi. TL’deki değer kayıplan ve risklerin yükselmesiyle BİST’te de satış baskısı güçlenerek devam etti. SOLUKSUZ GERİLEME’ Kuzey Irak’a ilişkin haber akışının piyasaların ana gündemi olacağını söyleyen Şeker Yatırım analistleri, referandum kararının ertelenmesi durumunun TL’ye ve BİST’e toparlanma getirmesini bekliyor. “Siyasi tansiyonun sürmesi ve kısa vadede yurtiçine yönelik pozitif beklenti kalmaması ise TL’deki ve BİST’teki negatif ayrışmayı ve satış baskısını devam ettirebilir” diyor. Iş Yatırım analistleri ise jeopolitik riskleri flyatlayan Türkiye varlıklarının hisse senedinden dövize, TL tahvilden Euro tahvillere uzanan genel bir satış dalgasıyla karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Endeksin eylül başından beri yaklaşık yüzde 6 değer kaybettiği bilgisini paylaşan İş Yatırım analistleri, küresel piyasalarda satış baskısı olmadan altına soluksuz gerileyen BİST’in teknik olarak zayıf gözüktüğünün altını çiziyor. Dünya piyasalarında oluşabilecek olumlu havanın, endeksi kadar geriletebileceğim öngörüyor. RASYOLARIN ANLAMI Piyasalarda gelişmeler böyleyken, Ekonomist olarak yatırım kararlarında önem arz eden Fiyat^Kazanç F/K ve Piyasa Değeri/Defter Değeri PD/DD rasyolarım mercek altına aldık. Borsa-nın sektör ve hisse bazlı olarak F/K ve PD/DD rasyolarında en ucuz kalan hisselerini araştırdık. 15 sektörü inceledik ve her sektörün son 12 aylık sürede F/K ve PD/DD oranı rasyolarına göre düşük değerlemede işlem gören hisselerini tespit ettik. Piyasa değeri 100 milyon TL’nin altındaki şirketleri liste dışında bıraktık. Sonuçta 15 sektörden 43 hisseye haberimizde yer verdik. Bu noktada F/K ve PD/DD kavramlarını açıklamak gerekiyor. F/K oranı, hisse fiyatının hisse başına düşen kâra bölünmesiyle bulunuyor. Bu oran, şirketin elde edeceği 1 TL kâr için yatırımcıların yapacağı ödeme rakamını gösteriyor. Bu oranın yükselmesi hisse fiyatlarının pahalı, düşmesi ucuz olduğuna işaret ediyor. Uzmanlar, F/K oranının emsallerine göre düşük olmasının, o hissenin alıma uygun olduğunu gösterdiği bilgisini veriyor. Hissenin piyasa değerinin öz sermayeye bölünmesiyle hesaplanan PD/ DD oranına bakılarak ise bu hissenin iskontolu ya da primli işlem gördüğü sonucuna ulaşılıyor. PD/DD’nin l’den küçük olması hissenin özvarlıklarının altında, l’e eşit olması özvarlıklarına eşit, l’den büyük olması özvarlıklarının üzerinde değere satıldığını gösteriyor. Uzmanlar, bu oranın hissenin yer aldığı sektör ortalamasının altında kalmasını hisse için olumlu’ olarak yorumluyor. NELERE DİKKAT ETMELİ? Ahlatçı Yatırım Araştırma Uzmanı Muammer Demir; yatırımcıların, ilgilendikleri hisseyi yurtiçi ve yurtdışın-daki emsallerinin sahip olduğu F/K ve PD/DD oranlarıyla karşılaştırarak daha doğru yatırım kararı verebildiklerini ifade ediyor. “Diğerlerine göre ucuz kaldığını düşündüğü hisseye yatırım yapan yatırımcı sayısının artması, hissenin performansına olumlu katkı sağlıyor” diyen Demir, bu iki rasyoyla ilgili dikkat edilmesi gereken önemli noktaların olduğuna da dikkat çekiyor. F/K hesaplamasında şirketin hisse senedinin ve kâr rakamının ön planda olduğunu söyleyen Muammer Demir, PD/DD hesaplamasında şirketin öz varlık değerinin öne çıktığını kaydediyor. Demir, ilgili dönemde şirketin kârına ve öz kaynaklarına olumlu yansıyacak gelişmelerin devamlı mı, tek seferlik mi olduğuna dikkat edilmesi gerektiği uyarısında bulunuyor. Muammer Demir, bu rasyolarla ilgili diğer önerilerini şöyle sıralıyor “Şirket hissesinin geçmiş F/K ve PD/DD rakamları, diğer değerleme rasyoları kullanılarak analiz edilmeli. Şirketin sektörü ve sektördeki diğer şirketlerin oranları incelenmeli. Şirketin fınansallan dikkate alınmalı ve geleceğe yönelik beklentiler değerlendirilmeli.” HANGİ ŞİRKETLER? Öneriler böyleyken, ilgili rasyolara göre hangi sektör ve şirketlerin öne çıktığına bakmak gerekiyor. 2017 başından bu yana endeksin yüzde 40 yükseldiği bilgisini aktaran Gedik Yatırım’ın araştırma uzmanı Ali Erkan Tanacıoğlu, bu yükselişte sanayi şirketlerinin piyasa değerindeki artışların şirket rasyolarım tarihsel ortalamalarına yaklaştırdığını belirtiyor. Tanacıoğlu, bankaların da tarihsel ortalamalarına göre iskontolu işlem gördüğünü dile getiriyor. UCUZ HİSSE VAR MI? Alnus Yatırım Araştırma Uzmanı Vahap Taştan, F/K oranlarına göre cari olarak gıda ve kimya sektör ve hisseleriyle bazı sanayi hisselerinin ucuz olduğunu söylüyor. “F/K değerine göre ucuz olan hissede pozisyon almak isteyen yatırımcılar, gıdada Coca Cola İçecek, Banvit, Ülker Bisküvi’yi; kimyada Deva Holding’i takip edebilir” diyen Taştan, sanayi hisseleri arasında Sasa Polyester, Brisa, GOOD Year, Tümosan ve Otokar’ı işaret ediyor. Vahap Taştan, F/K ve PD/DD oranlarının yukarı gideceği bir döneme girildiğini ve bu oranlara bakarak yine bu hisselerin izlenebileceğini vurguluyor. Ahlatçı Yatırım’dan Muammer Demir ise F/K ve PD/DD açısından bina malzemeleri ve kimyanın öne çıkacağını öngörüyor. Kurumun bu öngörüyle takip ettiği hisseler ise Kordsa, Trakya Cam ve Anadolu Cam. Endekste bir yıllık tahminimiz Mehmet Ali Kalfa Piramit Menkul Kıymetler Portföy Yönetim Müdürü EN UCUZ İKİNCİ SEVİYE Irak ve Suriye kaynaklı jeopolitik sorunlarla gelen kâr satışları, BİST’İ geriletti. Endeksin geldiği bu seviyeler, 2013 Mayıs’tan beri değerleme olarak en ucuz ikinci seviye. Orta vadede çarpanlar itibarıyla cazip fiyatlarda olan BİST’in yılsonuna kadar test etmesi şaşırtıcı olmayacak. POZİTİF BEKLENTİLER Bir yıllık uzun vadede, ekonomiye ve şirketlere yönelik beklentimiz, pozitif. Hükümetin istihdam, yatırım, teşvik çalışmalarının etkisiyle ve iç talebin canlanacağı, ihracatın büyümeye net katkı sağlayacağı, 2018 başından itibaren enflasyonun düşmeye başlayacağı beklentisiyle, kârlar 20l8’de de korunacak. SEÇİÇİ’ OLUN Yatırımcılar, son üç haftadır gelen satışları küçük bir düzeltme olarak değerlendirmeli. Bu döneme kadar borsaya yatırım yapmamış yatırımcılara, seçici’ olmak kaydıyla bu durumu borsada alım’fırsatı olarak görmelerini öneriyoruz. CEREN ORAL Para Kazandıracak İş Fikirleri Popüler İş Fikirleri İş Kurmak İçin 50 İş Fikri Önerisi Hızlı Para Kazanma Yolları ve İş Fikirleri BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku BIST 100’de son 1 haftada ucuz primsiz hisse senetleri Hisse senedinin seçilen baza göre bağıl getirisinin gösterildiği tablodur. “Ucuz hisseler” tablosunda seçilen baza göre bağıl getirisi negatif olanlar görüntülenir. Baz … Devamını oku Barış ERKAYA Dev bankaların Türk bankalarını satın almalarını portföy yatırımları izledi. 2002 yılının başında yeniden yüzde 40’ın üstüne çıkmıştı. Bu arada Türkiye’de iktidar değişmiş ve uzun süre sonra bir tek parti iktidarı heyecanı, endeksi de beraberinde sürüklemişti. AB HİKAYESİ VE UCUZ BORSA Bunun arkasından daha da büyük bir beklenti gündemi sürüklemek için sırasını aldı. Türkiye’nin AB üyelik süreci. Aslında 1999 yılında başlayan süreç sekteye uğramış ve aday ülke statüsüne girmiş Türkiye’nin üyelik müzakerelerine başlaması bir türlü mümkün olmamıştı. Ama 2005 bunun için ciddi bir dönüm noktası oldu. Türkiye’ye akan Avrupa sermayesi, ABD’nin de baskısıyla yatırımını kendi şartlarına uygun şekilde garanti altına alabilmek için Türkiye’ye de giriş kapısını işaret etmişti. İkinci büyük çıpa Türkiye’yi her geçen yukarıya taşıyor, Türkiye’ye para akıyor, ucuz kalmış Türk varlıkları en başta da Türk hisse senetleri kapış kapış gidiyordu. 2005 yılı sonunda Borsa İstanbul’da yabancı payı yüzde ulaşmıştı. KAYBEDİLEN ÇIPA VE SONRASI 2006-2010 arasında müzakere edilen fasıllarla bu heyecan devam etse de 2010 sonrası uzun durgunluk dönemi yaşanmıştı. 2007’de yüzde 73’e ulaşan yabancı payı bu tarihten itibaren düşmeye başladı. Bu dönemin sonrasında Avrupa’nın kilit ülkelerinde yükselen milliyetçi akımlarla ilişkiler giderek gerilirken özellikle 2016’da Türklere Avrupa’da vize muafiyeti konusunda yaşanan son gerilim ise iplerin koptuğu nokta oldu. Uzun süredir yabancı sermaye akınına uğrayan Türk varlıkları en büyük çıpasını kaybetmişti. 2011’de yüzde 62’nin altına inen yabancı payı ve 2012-2018 arasında ise yabancıların her fırsat bulduğunda yüksek fiyattan satıp düşük fiyattan alım yaptığı bir alsat oyununu izledik. Artık Borsa İstanbul’u onlarca yıllık portföyler oluşturan yabancı fonlar değil, en ufak karı gördüğünde portföyünü elden çıkaran türde fonlar yönlendiriyordu. En büyük hikayesini kaybeden Borsa İstanbul, 2019’dan itibaren sonu gelmez bir yabancı satış dalgasıyla karşı karşıya kaldı. Bu sürecin tek pozitif tarafı yerli yatırımcılara yayılan ve yabancıların sattığı hisseleri sahiplenen bir Türk yatırımcı kitlesinin borsaya hakim olması oldu. DİKKAT! YENİ BİR HİKAYE UÇURABİLİR Peki bundan sonra ne olacak? Bundan 20 yıl öncesinde olduğu gibi yine bir seçim dönemine giriyoruz. Yine yükselen bir enflasyon ve bunun etkisiyle bilançoları şişiren karlar görüyoruz. Enflasyon artık bir gösterge olmaktan çıktığı için dolar kıyaslamasına giderek ucuzlayan Türk varlıkları var karşımızda. Yabancılar hala almıyor gibi görünüyorsa da bu kadar ucuzlayan fiyatlara sonsuz kadar kayıtsız kalamayacakları da bir gerçek. Zaten artık yavaş yavaş “fırsat” kelimesini çokça telaffuz etmeye başladıklarını da görüyoruz. Özellikle de doların artık global bazda aşırı değerlenmiş olduğu ve değerinin zirveye ulaşmış olabileceği yorumlarının arttığı bir dönemde. Eğer Fed, eylül ayına kadarki dönemde çok büyük bir değişiklik olmaz ve daha güvercin hareket ederse gelişmekte olan piyasalara ciddi bir para akışının yaşanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Burada ise asıl mesele şu olacak. Türkiye piyasalarının alternatiflerine nazaran hikayesi ne? Bu yine bir Avrupa Birliği hikayesi olmak zorunda değil. Yapısal dönüşüm de ciddi bir hikaye. Seçim senaryoları da geçmişte çokça alım tepkisi doğurmuş hikaye. Mesele yabancı yatırımcıları Türk hisselerini almaya ikna edecek bir hikaye ortaya koyabilmekte. İşin güzel tarafı da her ne kadar borsada hisse senetleri yabancıların ciddi satışa başladıkları döneme göre TL bazında astronomik yükselmiş gibi görünse de dolar bazında tam tersi sattıklarından da ucuz bir seviyede. Hatta Temmuz 2009’u bir milat olarak kabul edersek BIST-100 endeksi yarı yarıya ucuz. Bu da Türk yatırımcısına uzun süredir taşıdığı hisse senetlerini eğer gerçek bir Türkiye öyküsü ortaya konabilirse misli misli yüksek fiyatlardan rahatlıkla yabancılara satma fırsatı verebilir. Bu nedenle kısa vadeli gelişmeleri bir tarafa koyup geniş resme odaklanıp ya eldeki hisselere sahip çıkma ya da halen değerinin çok altında kalmış dev şirketlerin hisselerinde her düşüşte pozisyon alma fırsatı halen devam ediyor. Dövizsiz kalınabilir mi? Kalınabiliyormuş. On milyar dolar rezerv satıldığı zaman bile alarma geçtiğimiz –çünkü kur seviyesi tek taraflı rezerv satışıyla savunulamaz; sadece rezerv eritirsiniz- günler geride kaldı. En son Ocak 2014’te bu heyecanı yaşamıştık Kur, politika faizinin resmen 4,5’den 10’a filli fonlama açısındansa 7’den 10’a yükseltilmesiyle tutulabilmiş, önceki iki haftada yapılan satışlar boşa gitmişti. Kasım 2019’dan bu yana, 33 ayda yapılan satışlar ne kadar? Evet, BOTAŞ’a satışlar var. Evet, ilk bahsedilen 128 milyar doların bir kısmıyla özel sektör ucuz tarafından açık pozisyonunu kısmen kapatmış oldu. Ama bunlar sadece kısmi açıklamalar sağlıyor. Bu kadar rezerv kaybedilir, üstelik bir taraftan rezerv birikmesine rağmen satışlara devam edilirse swap hariç net rezervlerin ocak ayına göre hiç düzelmeyip hep 55 milyar dolar civarında olmasına şaşırmamak lazım. Rezerv tutmak zorunlu mudur, çok mu gereklidir diyenler çıkabilir. Döviz rezervleri en çok sürekli dış ticaret açığı ve cari açık veren, devamlı döviz açığı olan ekonomilere gerekiyor. Ayrıca özel sektörü masif biçimde döviz borçlusu olup açık pozisyon da taşıyan, dolarizasyona maruz kalmış ve kamunun iç piyasada bile döviz cinsi veya dövize endeksli borçlandığı ekonomilerde çok önemli olabiliyor. Ayrıca bu derece ekside seyreden swap hariç net rezervin risk primine yansımaması mümkün değil. Esasen konu sadece rezerv satışı meselesi değil Esas konu makroekonomik politika çerçevesinin kendisi –veya tam olarak ne olduğunun anlaşılamaması. Bakalım. En basit model çerçevesinde temsil edilen aşağıdaki fonksiyonel biçim herhangi bir küçük açık ekonomiye’ teknik terimdir; small open economy, burada örnek olarak Türkiye’ye, sermaye akışlarını gösterir. Elbette uluslararası yatırımcının risk sever türden olmadığını varsayıyoruz. CF = C [e*/e 1-p 1+rABD – e*/e 1+rT – DTp]. İlk iki terim Türkiye’nin ihraç ettiği dolar cinsi bonoları ve ikincisi de Amerikan Hazine tahvillerini gösteriyor; son terimse Türkiye’nin dolar cinsi bonoları üzerindeki risk düzeltme faktörü oluyor. DT yabancı yatırımcıların riskten kaçınma faktörü ve p getirilerin oynaklığı yerine geçiyor. Nominal döviz kuru e ile gösterilirken e* ise bir dönem sonraki beklenen kurdur. Demek ki, Türkiye’nin –iç piyasada veya dışarda- ihraç ettiği dolar cinsi bonoların beklenen reel getirisi ne kadar yüksekse veya ABD Hazine tahvillerinin beklenen reel getirisi ne kadar düşükse veya dolar cinsi Türkiye kağıtlarının riski ne kadar düşükse, Türkiye’ye giren sermaye miktarı menkul kıymetlere portföy girişleri, doğrudan yabancı sermaye yatırımları değil o kadar fazla olur. Elbette kurun bir dönem sonra artacağı beklentisi girişleri azaltır. Bu iddia, tam olarak, pek çok analistin gündelik dilde söylediklerinin bir tekrarı oluyor. Arbitraj denklemini kullanarak sermaye akışı denklemi şu şekilde yeniden yazılabilir CF= C [1+r – e*/e 1+rT + D-DT. Yabancı yatırımcıların riskten kaçınma katsayıları ortalama risk katsayısından yüksekse, DT>D, risk algılamasındaki bir artış hem sermaye çıkışına hem de kamu borcunun faiz oranında bir artışa yol açar. Demek ki risk algılamasındaki artış risk priminin yükselmesine götürür. Bitti, nokta. Politika faizini ister indirin ister artırın Risk algılamasına ne olduğu asıl meseledir. Kaldı ki politika faizi sanılan şey çoktan “içselleşmiş” endogenous olabilir. Yani “dışsalmış” exogenous gibi düşünerek faizi düşürseniz/artırsanız bile diğer faizleri etkileyecek konumda değildir. Ya da durum öyledir ki artırırsınız işe yaramaz düşürürsünüz işe yarar veya tersi Yanlış zamanda yapılan artış kötü sonuç verebilir yanlış zamanda yapılan indirim de olumsuz neticelenebilir. Yabancıların portföy yatırımlarının kuruduğu bir ortamda, risk primi halihazırda zaten çok yüksek olduğu için dövizle borçlanma maliyetinin de yükseldiği bir zeminde portföy iştahını geri getirmek dışında kaynak bulmak zordur. Swap var denebilir, ama o kaynak sayılmaz. Risk primi aynı kalsa bile sadece ABD faizlerindeki bir artış nedeniyle dahi aradaki farkı koruyacak spread TL cinsi faiz artışı yabancılar tarafından talep edilebilir. ABD 10 yıllıklarının getirisiyle başka bir ülkenin çıkardığı 10 yıllık dolar cinsi tahvillerin getirisi arasındaki ilişki ortalama olarak “aradaki farkı muhafaza eden” türden olabilir. Bu durumda ne olmalıdır? Bu durumda bir küçük açık ekonomi’ faizlerinin piyasa faizleri daha da artmamasını istiyorsa ve politika faizinin yükseltilmesine mecbur kalmamayı arzuluyorsa risk primini düşürecek başka adımlar atmalıdır. Nedeni açıktır Belli risk parametreleri dengesi oluşmuş iken, başka hiçbir değişiklik olmasa dahi sadece ABD faiz artışının etkisiyle aradaki spread’i korumak için ABD faizindeki artış kadar bir faiz artışı gerekecektir. Daha fazla olabilir, daha az olabilir ama vade uzadıkça en azından spread muhafaza edilecek şekilde bir ortalama düzeltme olacaktır. Bunu istemiyorsanız doğrudan üçüncü terimi, yani risk primini düşürecek güven artırıcı önlemler gerekecektir. Önümüzdeki bir yılın manzarası budur. Üstelik gelmekte olan küresel resesyona –haliyle ihracata negatif yansıyacak ve dış ticaret açığını daha da artırabilecektir- rağmen budur çünkü ne Fed ne ECB resesyon riski var diye hemen geri adım atacak değil.

borsada ucuz kalan hisseler 2017